Kinga Często mówi się, iż sytuacja kobiet w Tunezji jest wyjątkowa w porównaniu do innych krajów muzułmańskich czy arabskich. A jak jest w rzeczywistości?
Pierwsze prawa w Kodeksie Statusu Osobistego
Zaraz po ogłoszeniu przez Tunezję niepodległości utworzono Kodeks Statusu Osobistego, dzięki któremu wprowadzono kilka ważnych praw dla tunezyjskich kobiet. Tunezyjki uzyskały prawo do głosowania czy zasiadania w parlamencie a 2 lat później mogły już ubiegać się o urząd, wprowadzono prawo, które mówi, iż małżeństwo można zawrzeć tylko za obopólną zgodą małżonków a rozwody tylko przed sądami. Zakazano poligamii i co trzeba zaznaczyć, mimo, iż minęło od tamtej pory kilka dekad Tunezja wciąż jest jedynym krajem arabskim, który zakazuje całkowicie poligamię i jednym z dwóch krajów muzułmańskich (drugim krajem jest Turcja).
Ubiór
W kwestii ubioru również mają wolny wybór, co ciekawe przed rewolucją kobiety noszące hijab na co dzień wcale nie miały łatwo. Za rządów Bourgiby oraz Ben Alego kobiety miały ograniczoną możliwość noszenia hijabu, który był zabroniony w instytucjach państwowych. Obecnie nie ma żadnych zakazów czy też nakazów dotyczących ubioru oprócz ustawy wprowadzonej w 2019 roku, która zakazuje noszenia nikabu w instytucjach publicznych.
Prawa rozrodcze i ich prawa w rodzinie
W 1973 roku wprowadzono w Tunezji prawo do aborcji na żądanie (prawo do żądania aborcji i uzyskania jej bezzwłocznie) w pierwszych trzech miesiącach ciąży. W tym samym roku wprowadzono bezpłatną antykoncepcję, którą można dostać bez recepty. Minimalny wiek do zamążpójścia ustalono na 18 lat zarówno dla kobiety jak i mężczyzny. Tunezyjki mogą podróżować poza granice państwa bez konieczności zgody ojca dziecka. Mogą złożyć pozew o rozwód i uzyskać go nawet bez zgody małżonka. Mają też możliwość sprawować opiekę nad swoim dzieckiem czy uzyskać alimenty na siebie i dziecko.
Nowa konstytucja
Kluczowym rokiem dla praw kobiet był rok 2014 kiedy to ustanowiono nową konstytucję Tunezji a tam prawo mówiące o równości praw i obowiązków kobiet, oraz mężczyzn.
I tak art. 21 mówi o równości obywateli wobec prawa bez jakiejkolwiek dyskryminacji, art. 34 gwarantuje reprezentację kobiet w Parlamencie. Co więcej, artykuł 46, poświęcony szczególnie prawom kobiet, zobowiązuje Państwo do ochrony ich praw nabytych, wspierania i rozwoju, do ustanowienia zasady parytetu i wyeliminowania przemocy wobec kobiet.
Konstytucja Tunezji z 2014 roku
2017 rok – rok szczególnych zmian
W roku 2017 zajęto się ustawą przeciwko przemocy wobec kobiet. Szczególną uwagę należy zwrócić na zniesienie bulwersującego prawa, dzięki któremu gwałciciel mógł uniknąć kary. Prawo to mówiło, iż jeżeli mężczyzna zgwałci niezamężną kobietę może się z nią ożenić i dzięki temu nie odbędzie kary więzienia. Ustawa przeciw przemocy wobec kobiet po raz pierwszy przyjmuje szeroką definicję przemocy i obejmuje jej różne formy. Rzeczywiście, oprócz przemocy fizycznej, prawo to uznaje także inne rodzaje przemocy wobec kobiet, szczególnie ekonomiczne, seksualne, polityczne i psychologiczne. Ten tekst zawiera również kompleksowe środki zapobiegania i ścigania przemocy uwarunkowanej płcią, wprowadza nowe przepisy karne, zaostrza kary za różne formy przemocy domowej i kryminalizuje molestowanie seksualne w miejscach publicznych. Prawo zapewnia pomoc ofiarom przemocy domowej, w tym poprzez zapewnienie wsparcia prawnego oraz opieki medycznej i zdrowia psychicznego.
Drugim szczególnym prawem (zwłaszcza na tle innych arabskich krajów), które weszło tego roku w życie było możliwość wyjścia za mąż przez muzułmankę za niemuzułmanina. Coraz więcej Tunezyjek decyduje się na taki związek i małżeństwo. Jednak wciąż nie jest to tak powszechne jak małżeństwa Tunezyjczyków z kobietami innych religii.
Prawo o które Działaczki wciąż walczą
Kobieta w Tunezji wciąż dziedziczy kobietę połowę tego co mężczyzna, spokrewniony w tym samym stopniu ze spadkodawcą, co kobieta. Artykuł 58 kodeksu statusu osobistego pozwala sędziom powierzyć opiekę nad dzieckiem ojcu lub matce, w zależności od interesów dziecka, mogą jednak zabronić matce sprawowania pieczy nad dziećmi, jeśli wyjdzie ona ponownie za mąż. Ograniczenie to nie dotyczy ojca.
Realia
Na papierze prawie wszystko wygląda dobrze, prawda? Jednak w rzeczywistości Tunezyjski nie raz zderzają się ze ścianą. Pomimo ustawy przeciw przemocy wobec kobiet Tunezyjki często nie otrzymują należytej pomocy, ponieważ Państwo – chociaż oficjalnie powinno – nie wdrożyło odpowiednich środków do pomocy tym kobietom. Również w przypadku aborcji kobiety napotykają problemy. Niezamężnym kobietom często odmawia się prawa do aborcji pod fałszywym pretekstem, że konieczna jest zgoda ojca. W kwestii ubioru także niejedna z nich ulega presji członkom rodziny wobec tego jak ma się ubierać.
Artykuł powstał m.in. na podstawie:
https://www.constituteproject.org/constitution/Tunisia_2014.pdf
