Kinga W Tunezji istnieje aż 15 lotnisk, z czego 9 to międzynarodowe lotniska cywilne. Większość z nich jest zarządzana przez Biuro Lotnictwa Cywilnego i Portów Lotniczych, oprócz portów lotniczych w Enfidha i Monastir.
Ruch lotniczy w Tunezji
Ruch lotniczy w Tunezji przed rewolucją sukcesywnie się powiększał. Po 2010 roku co jakiś czas następuje załamanie ruchu. Tak było po samej rewolucji, po atakach w 2015 roku, jak i w 2020 roku z powodu koronawirusa. W 2020 roku liczba pasażerów na tunezyjskich lotniskach (licząc bez lotniska w Enfidha oraz Hammamet) zmalała aż o 70% w porównaniu do poprzedniego roku do 2 555 814. W 2019 roku porty lotnicze w Tunezji obsłużyły 8 636 294. Najnowsze dane z 2023 roku wskazują, że ruch lotniczy odradza się, tego roku lotniska w Tunezji obsłużyły aż 11 080 886 pasażerów .
Międzynarodowe lotnisko Tunis – Carthage
Lotnisko powstało w 1940 roku i funkcjonowało na początku pod nazwą Tunis El Aouina. W obecnej formie działa od 1972 roku. Główne lotnisko Tunezji i największe w kraju – 820 hektarów, posiada dwa terminale. Port lotniczy jest bazą operacyjną dla narodowej linii lotniczej Tunezji – TunisAir, TunisAir Express oraz Nouvelair. Lotnisko oferuje loty do Europy, Kanady, Arabii Saudyjskiej, Egiptu czy Maroka. W 2023 roku liczba pasażerów obsłużonych na lotnisku wynosiła 6 649 912 pasażerów a jego przepustowość liczy tylko 4,5 mln.
Międzynarodowe lotnisko Djerba – Zarzis
Lotnisko powstałe w 1970 roku, by obsługiwać mieszkańców Djerby oraz turystów wypoczywających na wyspie. Lotnisko znajduje się 9 km od stolicy wyspy Houmt Souk w miejscowości Mellita. Destynacje dostępne z lotniska to m.in Portugalia, Polska, Francja, Czechy, Wielka Brytania. Port lotniczy posiada jeden terminal o przepustowości 4 500 000 pasażerów rocznie. W 2019 roku przyjęło rekordowe 2 014 589 osób, jednak Covid-19 skutecznie obniżył liczbę obsłużonych klientów do 483 988, w 2023 – 1 964 347 pasażerów. Ostatnie dane o liczbie osób pracujących na lotnisku z 2013 roku mówią o 530 osobach.
Międzynarodowe Lotnisko Tozeur-Nefta
Swoją działalność rozpoczęło w 1978 roku dla regionu południa Tunezji. Przepustowość lotniska to 400 000 pasażerów rocznie jednak w rzeczywistości obsługuje dużo mniej. W 2023 było to 18 454 pasażerów. Z lotniskiem tym wiąże się ciekawa historia. W 1991 roku w czasie 2 wojny w Zatoce Perskiej na lotnisku w Tozeur wylądowały dwa Boeingi 747 należące do irackich linii lotniczych Iraqi Airways, jedna z maszyn należała do samego Saddama Husseina. Dopiero w 2020 Ministerstwo Spraw Zagranicznych Tunezji wynegocjowało z władzami Iraku kwotę 4,8 mln E za zaległe usługi naziemne za dwa irackie samoloty. W maju tego samego roku miały zostać w końcu stamtąd usunięte. Z lotniska obecnie wykonywane są loty regionalne oraz można dotrzeć do Francji (Paryż), sezonowo do Arabii Saudyjskiej.
Międzynarodowe lotnisko Sfax – Thyna
Port lotniczy w Sfax w dzielnicy Thyna powstał w 1980 roku, aby obsługiwać region Sahelu. Lotnisko sukcesywnie było powiększane, obecnie może obsłużyć 500 000 pasażerów rocznie. Jednak przez ostatnią dekadę lotnisko osiągnęło pułap maksymalnie prawie 200 000 pasażerów rocznie w 2012 roku, częściej przekraczało nieco 100 000. W latach koronowirusa jak inne lotniska przechodził poważny kryzys ruchu lotniskowego by obecnie wracać na dobre tory i być piątym największym lotniskiem w Tunezji. W 2023 roku przez lotnisko przewinęło się 173 984 pasażerów, co jest prawie dwa razy lepszym wynikiem niż rok wcześniej. Destynacje dostępne z lotniska to m.in. Francja (Paryż), Libia (Trypolis czy Misrata) czy sezonowo Arabia Saudyjska, są też loty krajowe. W latach 2011-2015 lotnisko było bazą operacyjną Syphax Airlines. Lotnisko posiada też część wojskową.
Międzynarodowe lotnisko Tabarka – Ain Draham
Port lotniczy powstały w 1992 roku, który na początku nosił nazwę 7 listopada, od dnia przejęcia władzy przez ówczesnego prezydenta Ben Ali. Po Jaśminowej Rewolucji nazwę zmieniono na obecną. Jeszcze przed rewolucją lotnisko całkiem dobrze funkcjonowało przyjmując np. w 2005 roku nawet 66 tys. pasażerów. Przez ostatnią dekadę port stopniowo tracił klientów, w ostatnich latach lotnisko obsługiwało po 100-200 lotów rocznie ale ilość pasażerów ledwie przekraczała 2000. W 2023 jako jedne z dwóch tunezyjskich lotnisk odnotował spadek aktywności uzyskując wynik na poziomie tylko 2591 osób. Lotnisko miało obsługiwać region północno-zachodni kraju. Jeszcze 15 lat temu, na lotnisku pojawiały się samoloty z lotami czarterowymi z Włoch, Czech, Słowacji czy Szwajcarii, były też loty regularne do Francji. Ruch lotniczy był silnie związany z działalnością turystyczną w tym regionie, która w tamtym czasie cieszyła się większym powodzeniem.
Międzynarodowe lotnisko Gabes – Matmata
Lotnisko przekształcono w 2008 roku z wojskowego na cywilne wydając 27 mln DT, by móc obsługiwać region południa Tunezji. Rocznie lotnisko może przyjąć 200 000 pasażerów. Jednak liczba operacji i obsłużonych pasażerów jest znikoma – w 2023 roku lotnisko obsłużyło 3232 pasażerów. Nie ma jednak regularnych połączeń międzynarodowych z lotniska. Wcześniej z lotniska można było się dostać np. do Francji.
Międzynarodowe lotnisko Gafsa – Ksar
Najmniejsze lotnisko Tunezji powstałe w 1999 roku. Obecnie nie działa (najprawdopodobniej) od 2017 roku kiedy to obsłużyło aż 150 osób przez cały rok. Pomimo, iż lotnisko może przyjąć 200 000 osób rocznie to obsługiwało ledwie 5% z tej sumy. Loty wykonywano głównie do innych portów lotniczych w kraju i sezonowo do Medyny.
Międzynarodowe lotnisko Monastir im. Habiba Bourgiby
Lotnisko zaczęło swoją działalność w 1968 roku, mając za zadanie obsługiwać region Sahelu. Posiada terminal wyposażony we wszystkie udogodnienia dla osób niepełnosprawnych. W całym terminalu dostępne są przerobione toalety, windy, wózki inwalidzkie itp. Terminal o przepustowości 3,5 miliona pasażerów rocznie w 2007 roku przyjął ponad 4 mln osób. Biuro Lotnictwa Cywilnego i Portów Lotniczych w 2008 roku przekazało obsługę lotniska firmie TAV Holdings. W 2010 roku lotnisko Monastir Habib Bourguiba zostało wybrane jako najlepiej rozwijające się lotnisko w Afryce. W dużej mierze obsługuje czartery ale też loty rejsowe np. do Francji. W 2023 roku obsłużyło 1 457 973 pasażerów i wykonano na nim 10,5 tys. operacji lotniczych.
Międzynarodowe lotnisko Enfidha – Hammamet
Najmłodszy port lotniczy w Tunezji, działający od 2009 roku. Nosił na początku imię ówczesnego prezydenta Ben Alego. Jednak po rewolucji zmieniono jego nazwę na obecną. Lotnisko znajduje się w małej miejscowości Enfidha, 40 km od popularnego kurortu Hammamet. Obsługuje głównie loty czarterowe z Polski, Czech, Węgier, Rosji, i całej Europy Zachodniej z turystami, którzy spędzają wakacje w pobliskich kurortach. Lotnisko zostało zbudowane przez tureckie konsorcjum TAV Airports Holding wydając 500 mln Euro, w zamian władze Tunezji przekazały na 40 lat obsługę naziemną lotniska Enfidha oraz w Monastirze. Co oznacza, że wszelkie zyski z lotnisk do 2047 roku będą trafiać do Turcji, po przez spółkę córkę TAV Tunisie. Lotnisko może przyjąć 7 mln pasażerów rocznie mając jeden pas startowy. Na lata 2020-2022 planowana była rozbudowa o kolejny pas tak aby zwiększyć przepustowość lotniska do 22 mln pasażerów rocznie. Na początku port przyjmował pół miliona pasażerów by już w 2013 roku obsłużyć największą jak do tej pory liczbę pasażerów 2 282 074. Do czasów koronawirusa lotnisko stosunkowo dobrze prosperowało, jednak krach spowodowany pandemią spowodował, że pomimo popularności lotniska jako celu dotarcia do popularnych kurortów ostatnie dane nie są oszałamiające – to tylko 809 873 pasażerów. Przez rok działalności lotnisko było bazą operacyjną linii lotniczych Jasmin Airways.
Mój krytyczny komentarz…
Stan lotnisk w Tunezji jest opłakany. Każde z lotnisk a zwłaszcza główne lotnisko Tunezji – lotnisko Carthage jest w kiepskim stanie wizualnym. Lotnisko które powinno być wizytówką kraju, przedstawia się jak lotnisko stereotypowego kraju trzeciego świata. Brud, stare, zardzewiałe lub zepsute wyposażenie, brak podstawowych środków higienicznych w toaletach, brak nowoczesnych rozwiązań technologicznych jak np. automatyczne bramki wejściowe wykorzystujące technologię rozpoznawania twarzy i kody QR, brak połączeń z innymi środkami transportu z tunezyjskich lotnisk.
Problemem jest też zarządzanie lotniskami. Podczas gdy lotnisko Carthage już przekroczyło granice przepustowości, stąd pomysły o wybudowaniu nowego lotniska w Uttica, blisko Bizerte, kiedy „rzut beretem” stoi praktycznie nie użytkowane lotnisko Tabarka-AinDraham. Inne lotniska funkcjonują dzięki czarterom albo nie funkcjonują lub ledwo. Zagadką jest dla mnie funkcjonowanie wspomnianego lotniska z Tabarki albo w Gafsie, które praktycznie nie funkcjonują. A oba ze względu na swoje położenie mogłyby być nie tylko wsparciem dla mieszkańców okolicznych miejscowości ale też przygranicznych miejscowości w Algierii. Wszystkie istniejące obecnie lotniska cywilne w Tunezji zostały otwarte jeszcze za czasów starszej władzy Bourgiby czy Ben Alego. Wydaje się więc, że ówczesna władza miała pomysł na lotniska i rozwój turystyki, i lokalnych gospodarek. Szkoda, że władze po rewolucji nie potrafiły wykorzystać tych pomysłów byłej władzy które realnie pomogłyby w rozwoju kraju.
Tunezja a sprawa Open Sky
Od wielu lat, kolejno zmieniające się władze dyskutują nad podpisaniem traktatu o otwartym niebie. Jednak władze się wstrzymują by nie pogrążyć swojego narodowego przewoźnika TunisAir. Czym właściwie jest Open Sky.? To przede wszystkim ujednolicenie przepisów prawa lotniczego oraz dostęp wszystkich przewoźników z krajów, które podpisaly traktat do rynku lotniczego danego kraju. A więc w praktyce w przypadku Polski i Tunezji zamiast uruchomienia połączenia Polska-Tunezji tylko przez TunisAir czy Nouvelair albo LOT, takie połączenie mogły by np. otworzyć linie Ryanair z Irlandii, która również podpisała traktat o otwartym niebie.
Dane pochodzą z oficjalnej strony Biuro Lotnictwa Cywilnego i Portów Lotniczych – OACA.nat.tn oraz oficjalnych stron lotnisk.
