W listopadzie zaczyna się sezon zbiorów oliwki – cennego daru tunezyjskiej ziemi. Sezon kończy się końcem lutego. W Tunezji drzewa oliwne znajdziemy wszędzie od północy do południa, w górach i na równinach, nad morzem czy na wzgórzach. Tunezja to też jeden z największych na świecie eksporterów oliwy wytwarzanej z tunezyjskich oliwek.

Rodzaje tunezyjskich oliwek

Uprawa oliwy z oliwek w Tunezji ma tysiące lat i odbywa się w basenie Morza Śródziemnego. Tunezja znała tę kulturę od czasów starożytnych, dzięki kupcom fenickim, którzy postanowili rozszerzyć swój handel na Tunezję. 

W Tunezji rośnie aż 60 gatunków drzew oliwnych.  Najbardziej popularne i najlepsze to: Chetoui, Chemlali, Meski, kolejne to m.in. Beldi, Sayali, Ouleslati, Tounsi, Zarrazi, każda przystosowana do konkretnego regionu, gleby i klimatu. W Tunezji rosną też importowane odmiany oliwek. Różnorodność gatunków oliwek pozwala też kategoryzować oliwki na te idealne pod oliwki stołowe i te do produkcji oliwy z oliwek. Najbardziej popularnymi odmianami oliwek stołowych jest Meski stanowiąca 56% plantacji, następnie Picholine – odmiana pochodzenie francuskiego – 14%.

Najstarsze drzewo oliwne w Tunezji zwane Zaytounet Lakarit ma ponad 2500 lat, a jego korzenie zajmują powierzchnię około szesnastu metrów.

Ciekawostka: zielone oliwki są niedojrzałe ale osiągają odpowiednie wymiary, ciemne oliwki natomiast są dojrzałe. 

Szacuje się, że na początku XIX wieku w kraju rosło około 11 milionów drzew oliwnych. Liczba drzew oliwnych wzrosła kilkukrotnie między 1956 a 2016 rokiem osiągając obecnie 65 mln drzew. Obecnie przy uprawie oliwek zatrudnionych jest około 60% tunezyjskich rolników, a uprawa ta zajmuje jedną trzecią całkowitej powierzchni użytków rolnych kraju (1,7 miliona hektarów). Zbiory oliwek nie są zmechanizowane, w Tunezji wciąż są to zbiory ręczne.

Płynne złoto Tunezji – oliwa z oliwek

Przez ostatnie dwie dekady produkcja oliwy z oliwek w Tunezji charakteryzowała się sporymi wahaniami, niskim poziomem lokalnej konsumpcji oraz wysokim eksportem przekraczającym w większości lat 70% rocznej produkcji. Oliwa z oliwek stanowi około 40% krajowego eksportu produktów rolnych. Wg prognoz w sezonie 2024/2025 produkcja oliwy z oliwek wyniosła 340 000 ton. Tunezja plasuje się wśród największych eksporterów na świecie zaraz za Hiszpanią (głównym eksporterem) wśród Grecji, Turcji i Włoch. Tunezyjska oliwa z oliwek eksportowana jest przede wszystkim do Hiszpanii, Francji i Stanów Zjednoczonych, w mniejszym stopniu do Wielkiej Brytanii, Portugalii, Włoch, na Seszele, do Kanady, Brazylii. W 2023 roku po kilkadziesiąt ton oliwy eksportowano do Arabii Saudyjskiej, Francji, Rosji, Emiratów Arabskich i na Mauritius. Niestety do Polski nie jest eksportowana.

Spożycie lokalnej oliwy z oliwek utrzymuje się na stosunkowo niskim poziome. Spowodowane jest to podwyżkami cen oliwy, ukierunkowaniem rynku zbytu na eksport za granicę. W 2023 roku uruchomiono program promocji spożycia oliwy w Tunezji, w ramach którego ustalono cenę oliwy na 15 dinarów. Program odniósł sukces skutkując wzrostem konsumpcji w kraju. Obecnie to 40 000 ton rocznie. Z punktu widzenia producentów taka cena nie jest korzystna, producenci biją na alarm twierdząc, że koszt wyprodukowania jednej butelki oliwy z oliwek waha się pomiędzy 13 a 14 dinarów.